1/ Trung y khám bệnh đừng để bị kết quả xét nghiệm mê hoặc
Nam 60 tuổi, khám lại ngày 8/8/2021, bệnh nhân cho biết từ khi uống thuốc bệnh đã khỏi hơn 1 nửa, khi bệnh nhân nói điều này làm tôi nhớ lại ngày đầu tiên bệnh nhân đến khám hôm 30/5 vì bị bệnh tim hơn chục năm, quá trình điều trị kéo dài, xem hồ sơ của cô ấy thì có tăng áp động mạch phổi, trào ngược van 2 lát, 3 lá, tràn dịch màng tim và rung nhĩ. Lần này đến khám chủ yếu vì bụng chướng khó chịu, chủ yếu ở vùng Vị quản, tình trạng trướng kéo lan sang cả 2 mạn sườn, không muốn ăn cũng không muốn uống, ăn uống hơi nhiều là khó chịu, khó hấp thu.
Khám tim phổi thấy nhịp tim không đều, lưỡi đỏ, mạch Huyền.
Suy nghĩ: bệnh nhân tuy có bệnh lý về tim, nhưng dựa theo đau khổ khó chịu chính của bệnh nhân, kết hợp với thiệt chẩn và mạch chẩn, cho rằng là Can khi phạm Vị, Can Vị bất hoà rõ rệt, tình trạng đau khổ này chủ yếu là do hệ tiêu hoá gây ra, dùng phương dựa theo biện chứng, Vị quản mãn muộn là chứng của Bán hạ tả tâm thang, hiếp hạ cũng trướng, chứng của Tứ nghịch tán.
Phương dùng: Sài hồ 13g, Bạch thược 15g, Chỉ thực 10g, Cam thảo 15g, Bán hạ 15g, Hoàng liên 5g, Hoàng cầm 8g, Can khương 8g, Đẳng sâm 15g, Sơn tra 14g, Kê nội kim 15g, Đan sâm 15g, Giới bạch 13g,, Đại táo 6 quả. Dùng 7 tễ.
Xét: bệnh nhân này đau khổ chủ yếu là nguồn gốc ở Vị, kiểm tra có bệnh lý của tim, điều trị trong thời gian dài mà không khỏi, chủ yếu là do quá chú trọng vào kết quả của xét nghiệm, mà bỏ qua chứng trạng thống khổ chủ yếu của bệnh nhân, cho nên định hướng điều trị cũng không chính xác. Do đó nói, bác sĩ khi khám bệnh, phải lấy chứng trạng trên lâm sàng là chính, kết quả kiểm tra chỉ là tham khảo, không chỉ để xét nghiệm mê hoặc được.
2/ Tử điến nghiệm án
Nữ 83 tuổi, khám ngày 30/5/2021, có nhiều ban xuất huyết ở vai và cánh tay trên, bệnh đã nửa tháng nay, khi đó cũng bắt đầu đại tiện can kết, chưa uống thuốc gì, khi đi khám thì lại có tình trạng bị tiêu chảy, kèm theo biểu hiện toàn thân vô lực, lưỡi đỏ, ít rêu, mạch Trầm
Phương dùng: Phụ tử 8g, sắc trước, Can khương 8g, Cam thảo 10g, Đại táo 3g, Hoàng liên 3g, Hoàng cầm 6g, Hoàng kì 20g, Đương quy 10g, Sinh địa 20g, Đại táo 6 quả. Dùng 7 tễ.
Kết quả: bệnh nhân khám lại ngày 13/8: tự kể sau khi dùng thuốc hiệu quả rất tốt, dùng thuốc được vài ngày các ban “tử điến” đều biến mất, sau khi dùng thuốc cơ thể cũng có sức lực hơn, cảm thấy cả 10 phần thoải mái.
Biện: bệnh nhân này có tình trạng ban xuất huyết ở chi trên, huyết nhiệt vọng hành, cho nên dùng Tả tâm thang (do bệnh nhân tuổi cao nên dùng lượng nhỏ), trực chiết kì hoả, hợp với Địa hoàng, lương huyết chỉ huyết; bệnh nhân thân thể cực độ vô lực, mạch Trầm, chính khí bất túc, lại dùng thuốc dẫn đến bị tiêu chảy, tổn thương dương khí, cho nên dùng Tứ nghịch thang, ôn Thận kiện Tỳ, phù chính khí, kiêm cả ích khí nhiếp huyết, “cơ nục nhật cửu-xuất huyết dưới da lâu ngày”, âm huyết thương tổn, dùng Đương quy bổ huyết thang, ích khí kèm dưỡng huyết, cùng với 1 vị Hoàng kỳ để phù chính khí, lại có thể nhiếp cố huyết dịch, Đương quy bổ chỗ tổn thương của huyết. Toàn phương lấy tác dụng lương huyết chỉ huyết làm mục tiêu, bổ Thận kiện Tỳ, ích khí dưỡng huyết cố bản, nhanh chóng giải quyết tình trạng cơ nhục xuất huyết cấp bách, lại có thể bồ bổ chỗ hư suy của cơ thể, phương chứng tương hợp nên nhanh chóng đạt hiệu quả.
3/ Băng lậu, Phó Sơn Tích Thuần hợp phương đạt hiệu quả tốt
Nữ 53 tuổi, bị kinh nguyệt lâm lịch nhỏ giọt hơn 1 tháng, kèm theo tức ngực, ra mồ hôi, mạch Trầm hơi Huyền
Phương dùng: Hoàng kỳ 20g, Tri mẫu 10g, Cát cánh 10g, Thăng ma 5g, Sài hồ 5g, Đương quy 10g, Tang diệp 15g, Tam thất 6g (nghiền), Sinh địa 15g, Hoàng cầm 8g, Cam thảo 10g, Đại táo 6g. Dùng 7 tễ.
Kết quả: bệnh nhân nhanh chóng phản ánh lại, dùng 1 tễ đã hết chảy máu, uống hết thuốc bệnh khỏi hoàn toàn.
Xét: phụ nữ trung niên bị chứng lậu hạ bất chỉ, Phó Sơn danh phương gia vị Đương quy bổ huyết thang chứng tương đối phù hợp với chứng này, gia thêm Hoàng cầm Sinh địa, là kinh nghiệm cá nhân của tôi, mất máu quá nhiều, một là thương âm, hai là huyết hư sinh nhiệt, gia thêm Sinh địa dưỡng âm huyết, tá dược có Hoàng cầm thanh hoả, huống hồ cả 2 vị này đều có tác dụng chỉ huyết, phối ngũ gia vị với Đương quy bổ huyết thang thì hiệu quả càng tốt; bệnh nhân có tức ngực, kết hợp với bệnh sử kinh nguyệt lâm li bất chỉ, thì tình trạng tức ngực này của bệnh nhân thực chính là huyết hư dẫn đến khí hư khí hãm, tức là lời giảng của Trương Tích Thuần về khí hư khí hãm của Thăng hãm thang chứng; cho đến việc ra mồ hôi là biểu hiện của khí không ước nhiếp tân dịch, doanh âm ngoại tiết, dùng Hoàng kỳ bổ khí cố nhiếp, Sinh địa Đương quy dưỡng huyết hoà doanh. Toàn phương lấy tác dụng chỉ huyết làm mục tiêu, ích khí dưỡng huyết cố thể, do bệnh cơ đã được xác định rõ ràng, phương chứng tương hợp nên có hiệu quả tốt.
4/ Y án khi trĩ sang phát tác thì âm bộ lở loét
Nam 55 tuổi tự kể bị trĩ sang sưng đau, ra máu, kèm theo âm bộ lở loét đau khổ, nói rằng bệnh này trước đây cũng đã từng bì, chứng trạng vẫn như trước, nhưng lần này bị nặng hơn.
Tôi yêu cầu bệnh nhân vào phòng trong để kiểm tra, nó nghiêm trọng hơn tôi nghĩ, quần lót bệnh nhân toàn máu, loét rộng lên đến cả quy đầu, mặt dưới dương vật bệnh nhân dính vào quần lót nên khi cởi ra vô cùng khổ sở, bệnh nhân cho tôi xem thêm 1 vết loét khác ở giữa các ngón chân bên phải, triệu chứng có vẻ tương tự với hoạt tử da bỏng nước do tiếp xúc với sulfonamid, bệnh nhân cũng cho biết thêm gần đây không sử dụng thuốc Tây y nào cả. Ngoài ra còn có Vị trướng, không muốn ăn uống, đại tiện khô.
Phân tích: bệnh nhân âm nang lở loét, tái đi tái lại, Hồ hoặc bệnh, kết hợp với không muốn ăn uống, Vị trướng, Cam thảo tả tâm thang chứng; đại tiện can kết, kèm theo Đại hoàng, thông phủ tả nhiệt, hợp Hoàng cầm, Hoàng liên tả tâm thang, thanh nhiệt giải độc, đối ứng với biểu hiện của nhiệt độc ở vùng âm bộ, kẽ ngón chân, gia thêm Thăng ma, thăng cường tác dụng thanh nhiệt giải độc.
Phương dùng: Bán hạ 15g, Hoàng liên 8g, Hoàng cầm 10g, Can khương 3g, Đẳng sâm 3g, Cam thảo 15g, Đại hoàng 12g, Thăng ma 10g, Sơn tra 15g, Đại táo 6 quả. Dùng 5 tễ.
Kết quả: sau khi dùng hết thuốc, bệnh nhân đến khám lại ngày 13/7/2021, các chứng trạng đã giảm được quá nửa, giữ nguyên phương dùng tiếp 5 tễ.
5/ Nằm mơ thấy ăn thịt sống, dùng Bán hạ tả tâm thang có hiệu quả tốt
Nam 65 tuổi, khám ngày 31/7/2021, vì nằm mơ thấy bản thân ăn thịt sống, hốt hoảng tỉnh dậy thì thấy bụng dạ cồn cào, giờ không dám nhìn thịt sống, nhìn vào là buồn nôn, lưỡi đỏ, rêu trắng dính, mạch Huyền
Phương dùng: Bán hạ 15g, Hoàng liên 5g, Hoàng cầm 10g, Can khương 6g. Đẳng sâm 15g, Cam thảo 15g, Sơn tra 15g, Kê nội kim 15g, Đại táo 6 quả. Dùng 7 tễ.
Kết quả: bệnh nhân khám lại ngày 9/8, sau khi dùng phương trên chứng trạng liền khỏi, không còn mơ như vậy nữa, giờ nhìn thấy thịt sống cũng không buồn nôn, ăn uống thì ngon miệng
Xét: bệnh nhân này không có gì khó chịu, chỉ có vấn đề với giấc mơ, ví dụ như bệnh lý mạch vành, khi nằm thường sẽ thấy như có vật đè lên ngực, hô hấp khó khăn, hoặc mơ sợ hãi, bị đuổi giết mà không có chỗ chạy trốn,v.v…còn bệnh nhân này chỉ mơ thấy ăn thịt sống, tỉnh dậy thì dạ dày cồn cào khó chịu, là phản ánh bệnh tại Tỳ Vị, có khả năng là do “nhục tích-thịt tích trệ không tiêu”, cho nên dùng Bán hạ tả tâm thang tân khai khổ giáng, điều đạt trung tiêu, gia thêm Sơn tra, Kê nội kim kiện Tỳ tiêu thực. Do y án này có biểu hiện đặc biệt, hiệu quả điều trị cũng tốt nên ghi lại cho đồng đạo tham khảo
6/ Y án sau nhăn nhẳn thiếu phúc bên phải sau phẫu thuật viêm ruột thừa
Nam 62 tuổi, sau phẫu thuật viêm ruột thừa 1 năm, hiện tại vùng thiếu phúc bên phải đau âm ỉ, nửa người trên dễ bị ngứa, gặp lạnh thì hắt hơi, chất lưỡi đỏ, rêu trắng mỏng, mạch Huyền Sác.
Xét: kinh nghiệm của Tiêu Thụ Đức lão sư, không rõ nguyên nhân nào dẫn đến tiêu chảy lâu ngày, khí huyết ứ trệ, có thể dùng Đương quy Thược dược tán, sơ can kiện tỳ, dưỡng huyết trục ứ, thông tắc bất thống, người ngứa, bên trong có uất nhiệt, gặp lạnh thì hắt hơi là ngoài có biểu hàn, Đại hoàng thanh lý nhiệt, Quế chi giải biểu hàn, kết với với tình trạng thiếu phúc đau (là có ứ), chứng của Đào hạch thừa khí thang.
Phương dùng: Đương quy 12g, Bạch thược 30g, Trạch tả và Bạch truật đều 15g, Xuyên khung 12g, Phục linh 20g, Đại hoàng 3g, Đào nhân 10g, Quế chi 10g, Đại táo 6 quả. Dùng 10 tễ.
Sau khi dùng thuốc bệnh khỏi.
7/ Hữu túc chứng dụng túc phương, dĩ bất biến ứng vạn biến
Vào 28/6/2021 tôi nhận được 1 tin nhắn Wechat từ một người bạn ở Chu Khẩu, người này đến phòng khám ngoại trú của tôi vì bệnh dạ dày, đợt đấy điều trị tốt nên bệnh nhân rất tin tưởng tôi. Ngày 25/6 anh ấy cùng với vợ đến khám vì sản hậu ngày thứ 4 bị tắc sữa, bầu vú 2 bên cứng như đá mà đau, sữa không ra, chi dưới phù thũng, chất lưỡi đặc biệt đỏ tím sậm, tím tối chủ ứ huyết, đỏ chủ nhiệt chứng, bệnh nhân này là do ứ huyết hoá nhiệt, nhiệt độc uẩn kết, nếu không điều trị kịp thời sẽ rất nguy hiểm.
Xem xét; Sản hậu đa ứ, bệnh nhân có sắc lưỡi tím tối, ứ huyết rất rõ ràng, không xuống sữa, bầu vú căng cứng đau, lưỡi đỏ, có ứ có nhiệt, ứ và nhiệt kết, dùng Sinh hoá thang bỏ Bào khương, gia Hoàng kỳ, biến ôn thông khứ ứ thành công hạ ứ nhiệt, kèm theo Thược dược Cam thảo thang, dùng để hoãn cấp chỉ thống tình trạng bầu vú đau đớn, lại có tác dụng thông tiện, nhiệt độc thịnh, dùng Bồ công anh thanh nhiệt giải độc, là vị thuốc quan trọng của chứng Nhũ ung, cho nên gia thêm.
Phương dùng: Đương quy 10g, Xuyên khung 10g, Đào nhân 10g, Cam thảo 10g, Đại táo 10g, Bồ công anh 20g, Bạch thược 20g, Đại táo 6 quả. Dùng 1 tễ.
Vài ngày sau anh chồng nhắn trên Wechat cho tôi muốn kê thuốc dạ dày, tôi hỏi về bệnh tình của người vợ thì biết chỉ uống 1 tễ đấy mà bầu vú không còn sưng đau, tôi rất vui khi nghe được tin đó.
Sản hậu đa hư đa ứ là thường, có ứ có nhiệt là biến, “hữu thị chứng dụng thị phương thì có thể lấy bất biến ứng vạn biến”.
Tác giả: Vương Ngạn Quyền.
Đăng nhận xét